Onder de stralende zon heette Kolonel KLu b.d. Carel Banse namens het bestuur van de stichting de aanwezigen welkom. Hij memoreerde dat met deze bijeenkomst zij worden herdacht, die in deze gitzwarte periode in de geschiedenis van Nederlands-Indië – en dus van de geschiedenis van het Koninkrijk der Nederlanden – hun leven gaven voor onze vrijheid. En tevens worden zij geëerd, die destijds diepe krassen op hun ziel opliepen en voor wie de herinneringen nog elke dag en nacht tastbaar aanwezig zijn.

Loco-burgemeester de heer Pex Langenberg zette vervolgens in zijn toespraak het bredere kader voor deze herdenking uiteen en legde een relatie naar recente gebeurtenissen. Hij sprak ook over het zwijgen en het streven naar rechtsherstel. De loco-burgemeester besloot zijn toespraak (die hier is te lezen) met de woorden: ‘Wie vreselijke dingen heeft meegemaakt, zal nooit vergeten. Maar zoeken naar verzoening kan rust brengen in de ziel. We weten hoe kwetsbaar de vrede is, hoe weerloos. En we beseffen des te meer dat die vrede met de grootste zorg moet worden omgeven. Zodat wij niet vergeten. Zodat we de herinnering levend houden.’

De heer Banse gaf aan dat volgens het oorspronkelijke programma mevrouw Hetty Naaijkens-Retel Helmrich een toespraak zou houden. Als cineast/producer van onder meer de indrukwekkende film/documentaire ‘Buitenkampers’ is zij nationaal en internationaal gelouterd. Helaas kon zij juist vanwege die internationale faam niet zelf bij de herdenking zijn. Haar toespraak werd uitgesproken door mevrouw Griselda Molemans. Zij is archeologe en kunsthistorica en werkzaam als journalist en tv-verslaggever. Naast de Indische thrillerserie ‘De Pizarro Dossiers’, publiceerde ze acht non-fictie boeken waaronder ‘Erfgenamen van Indië’ en ‘In het voetspoor van De Panter’. Haar laatste boek ‘Opgevangen in andijvielucht’ behandelt  de opvang van ontheemden uit Nederlands-Indië in kampen en contractpensions en de financiële claims op basis van uitgebleven rechtsherstel. Als onderzoekster en literair zwaargewicht heeft ze meegewerkt aan de film/documentaire ‘Contractpensions’. Zij is een waardig vervangster en het bestuur stelt haar bereidheid om Hetty Naaijkens-Retel Helmrich te vervangen zeer op prijs.

In de toespraak legde mevrouw Naaijskens-Retel Helmrich een directe relatie tussen de traumatische ervaringen van de oorlogsjaren en het verblijf in en buiten de Jappenkampen, de ervaringen van de 2e generatie en de actualiteit van de dramatische gebeurtenis met tante Beppie uit de Jan Porcellisstraat in Rotterdam. Daarbij bleven familiegeheimen angstvallig bewaard uit – onterechte, maar wel degelijk zo gevoelde – schaamte. Dat heeft geleid tot wederzijds onbegrip en tot een verstoorde relatie tussen moeder en dochter. ‘En daar gaat het dus om. Het is beter te spreken dan te zwijgen. Met het spreken en uitgesprokene kun je gebeurtenissen relativeren en een plaats geven. Met zwijgen bereik je mijns inziens het tegenovergestelde. Gezien de vele dankbare reacties van drie generaties uit de Indische gemeenschap ben ik op de goede weg door het benutten van het medium documentaire voor het eindelijk doorbreken van het beruchte Indische zwijgen. Daarom hoop ik in de toekomst veel meer documentaires te mogen maken vanuit dit historische perspectief.’ De volledige toespraak kunt u hier lezen.

Mevrouw Jenny Haisma, sopraan en befaamd oratoriumzangeres, zong vervolgens met veel gevoel en betrokkenheid het lied ‘Captive’s Hymn’, dat het publiek niet onberoerd liet. Later in het programma zong zij het ‘Wilhelmus’, op een emotionele wijze die in het hart gevoeld werd. Een overzicht van de palmares van mevrouw Jenny Haisma leest u hier.

Na het hijsen van de vlaggen van Rotterdam, van de Verenigde Naties en het rood-wit-blauw van het Koninkrijk der Nederlanden en het signaal ‘Taptoe’ werd twee minuten stilte gehouden. De voorzitter van de stichting, mevrouw Mieke Huijsman-Engelberts, benadrukte in haar slottoespraak het grote belang van herdenken en doorgeven. Vervolgens haalde zij een van de uitspraken van de in Rotterdam geboren Erasmus aan: “Als er onder de sterfelijke mensen iets bestaat, dat uitgeroeid moet worden en dat een ieder verplicht is met alle wettelijke middelen tegen te gaan en te helpen voorkomen, dan is dat zonder twijfel de oorlog.” Maar volgens mevrouw Huijsman-Engelberts zouden we dat niet alleen met alle wettelijke middelen moeten doen, maar ook vanuit ons hart en door elk vonkje voor dit streven door te geven. “Veel mensen uit Nederlands-Indië zijn heel koningsgezind en trouw aan de Nederlandse vlag. Derhalve staat vandaag in de krant ‘Dichtbij’ een oproep, een project van het Indische Herinneringscentrum (in Bronbeek) en de Stichting Herdenking 15 augustus 1945 voor aandacht voor onze vlag. Laten wij allemaal ook op 15 augustus de vlag uitsteken!”

Omdat in Rotterdam geen gedenkteken voor de Nederlands-Indische periode is gerealiseerd, zal zij namens de aanwezigen op de begraafplaats ‘Crooswijk’ een bloemstuk plaatsen bij het monument voor de gesneuvelde militairen in Nederlands-Indië 1945-1949.

Zowel voor als na de plechtigheid zong de heer Andre Ottevanger nostalgische liedjes uit de Gordel van Smaragd.