Op 30 april 2017 heeft Morten Hjort van Phoenix Opleidingen in het kader van Ereveld Vol Leven een nabestaandendag begeleid in Doorn. Mijn broer Jos en ik  vertelden daar – in aanwezigheid van onze partners Diana en Ans – het verhaal van onze vader en verdere familie. Aanwezigen representeerden daarbij pa, zijn vader en moeder en zijn zus en broers. Iemand anders verbeeldde het “grote zwijgen”, dat ik vaak als last heb ervaren.

Gedurende de opstelling werd mij duidelijk dat het “grote zwijgen” pa Banse beschermde tegen de pijn en het verdriet van alle verliezen die hij heeft geleden, het geweld dat hij in zijn jonge jaren heeft gezien en het gedwongen, definitieve afscheid van zijn dierbare geboorteland. Net als zoveel tijdgenoten moet hij gedacht hebben dat die bescherming, die hij zo nodig had, ook voor zijn kinderen hetzelfde effect zou hebben. Maar door niet te praten heeft hij ons – in ieder gave mij – juist wel in zekere mate belast.

De familieopstelling werd afgesloten op Nationaal Ereveld Loenen bij de zeven kruisen, die de volgende dag officieel zouden worden onthuld. Door de bijeenkomst heb ik (nog) meer begrip gekregen voor de situatie van mijn vader – en voor velen, die in een soortgelijke situatie verkeren/hebben verkeerd.